خلع سلاح و صلح جهانی

  

خلع سلاح و صلح جهانی   

به طور کلی موضوع خلع سلاح و کنترل تسلیحات در اواخر قرن 19 و نیمه دوم قرن بیستم بعد از کشتارهای میلیونی جنگ­های اول و دوم جهانی مورد توجه مجامع بین­المللی قرار گرفتیم و به عنوان یکی از مباحث مهم تضمین­کنندة امنیت و صلح بین­المللی مورد بحث و گفتگو هست. تلاش­هایی که دراین زمینه صورت گرفته در سطوح مختلف سلاح­های هسته­ای و غیر هسته­ای عمدتاً از طرف سازمان ملل­متحد و سازمان­های  بین­المللی از طریق میثاق جامعة ملل و منشور ملل­متحد در زمینة همکاری­های بین­المللی صورت گرفته است.

کشتارهای وسیع جنگ دوم جهانی همچنین رقابت­های تسلیحات گسترده­ای را بین دو کشور آمریکا و شوروی ایجاد نموده به طوری که دو کشور پای میز مذاکره نشسته و در این رابطه معاهداتی را از جمله منع گسترش سلاح هسته­ای در سال 1968 جهت تحقق اهداف مذکور به تصویب رسانده و به کشورها عرضه کرده­اند. به همین ترتیب پیمان­های تهدید سلاح­های استراتژیک در سال­های 1972 و 1979 در خصوص سلاح­های غیر متعارف شال سلاح­های هسته­ای و موشک­هایی با برد کوتاه و بلند به امضاء رسید که نقش اساسی را در مذاکرات و رقابت­های مربوط به کنترل تسلیحات ایفا می­کند. امروزه در حوزة بین­المللی موضوع خلع سلاح تقریباً منتفی است و بحثی که وجود دارد بحث کنترل تسلیحات است که به گفته هرپل کرنیتن در مارچ 2009 کنترل تسلیحات و عدم گسترش سلاح­های هسته­ای به عنوان محور اصلی سیاست خارجی ایالات­متحده­آمریکا اعلام شده و سیاست آمریکا بر این قرار گرفته تا با کشورها در زمینة خلع سلاح و کنترل تسلیحات همکاری­هایی صورت گیرد. به طوری که توافق شده تا آمریکا در کنفرانس بازنگری پیمان منع گسترش سلاح­های هسته­ای در سال 2010 حتی غنی­سازی را از کشورهای غیرهسته­ای سلب کند و حاکمیت ملی کشورها را با نظارت گستردة خودش هدف قرار بدهد.

اگرچه اصل کنترل تسلیحات در حوزة بین­المللی برای نیل به صلح و امنیت بین­المللی امری مطلوب و تأمین­کنندة منافع کشورهاست، به نظر می­رسد که آمریکا به کمک شوروی و هم­پیمانانش در صدد است تا معاهدات کنترل تسلیحات را با حفظ انحصاری قدرت هسته­ای برای خود به پیش برده و بدین وسیله سایر کشورها خصوصاً کشورهای به اصطلاح تروریست و غیر مسئول را از دسترسی به فعالیت­های هسته­ای باز بدارد. در واقع، آمریکا با شعار کنترل تسلیحات، دارا شدن و گسترش سلاح­های هسته­ای خود را مشروعیت و رسمیت بخشیده و مداخله در امور حاکمیتی سایر کشورها را جهت منع از دارا شدن قدرت هسته­ای به کار گرفته است.

   در این راستا، واشنگتن و مسکو برای ایجاد صلح در خاورمیانه به برقراری ثبات در افغانستان و مقابله با تمایلات هسته­ای ایران توافق نمودند اینکه آیا نظریة خلع­سلاح دست یافتنی و امکان­پذیر است یا اینکه کنترل تسلیحات باید با چه مکانیزمی و توسط چه کسانی صورت بگیرد از جمله مسائلی است که در همایش امروز مورد بحث و گفتگو قرار می­گیرد.

س.ن

منبع:  مجموعه مقالات همایش ملی چشم انداز خلع سلاح و کنترل تسلیحات، مهر ماه 1388، دانشگاه صنعتی مالک اشتر و مرکز و کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی دانشگاه شهید بهشتی